Hoe volksverhalen over magie en tovenaars invloed heeft tot op vandaag laat ik jullie zien aan de hand van het ontstaan van Halloween.
Keltisch feest
Halloween vindt zijn oorsprong in het Keltisch feest Samhein. Dit feest startte op de vooravond van 1 november, men vierde toen de overgang van zomer naar winter. Het startte bij de de vooravond omdat de dag van de Kelten begon bij zonsondergang, in plaats van bij zondsopgang, zoals bij ons het geval is. Bij Samhain begon men aan een nieuwe ronde van het jaarwiel, een nieuw jaar startte op deze datum. Het is in oorsprong een oogstfeest. De oogst was binnen dus was er even tijd voor een vrije dag.
Daarnaast was Samhain vooral het moment waarop de scheidingslijn tussen levenden en de doden flinterdun was. Hierdoor waren de Kelten ervan overtuigd dat de overledenen van de laatste 12 maanden op Samhain terugkeerden. Niet enkel goede geesten kwamen terug, maar ook kwade, daarom doofden alle mensen hun lichten en kwamen ze samen rond een groot vuur. Voor hun deur lieten ze uitgeholde rapen staan met een brandend kooltje erin, om zo slechte geesten af te schrikken. Op deze nacht werden geschenken gegeven aan de druïden, dit waren de priesters uit de Keltische beschaving, die de toekomst konden voorspellen over gezondheid, geluk en huwelijk en om voorspoed te vragen voor het nieuwe jaar.
Invloed van de Romeinen
Het Romeinse rijk breidde zich steeds verder uit en onder toezicht van de Romeinse veldheer Caesar bereikten ze ook rond de 14de eeuw na Christus de gebieden van de Kelten. Vanaf toen was er sprake van de Gallo- Romeinen. De Romeinse cultuur werd vermengd met de eigen cultuur, zo was het ook met de gebruiken rond Samhain. De Romeinen introduceerden het feest van Pomona. Dit was het herfstfeest gewijd aan de godin Pomona (godin van de boomvruchten). De twee feesten werden samengesmolten tot één, het concept van Samhain bleef bestaan maar er werden vruchten en noten aan toegevoegd.
Invloed van de christenen
Na de tijd van de Grieken en de Romeinen volgt de middeleeuwen. In deze tijd stond het christendom centraal. Het is dan ook niet verwonderlijk dan Samhain en het feest van Pomona omgevormd werden tot christelijke feesten. Omvormen is misschien te zacht uitgedrukt, want de feesten werden vervangen. Samhain en het feest van Pomona was het teken van heidenen. In de late middeleeuwen werd dit zelfs geassocieerd met hekserij, boze krachten,… Hierdoor vervaagden de echte gebruiken geleidelijk.
In het Engels werd Allerheiligen All Hallows Eve genoemd (waarschijnlijk doet dit wel een belletje rinkelen.)
(Heel wat christelijke feesten zijn gebaseerd op feesten uit oude culturen. Denk bijvoorbeeld maar aan Kerstmis dat zijn oorsprong vindt in het Keltische joelfeest, dit was feest van de winterzonnewende.)
Invloed van de Verenigde Staten
Het einde van de middeleeuwen vormde het startschot voor de tijd van vorsten ontdekkingen. Machtige legers werden gevormd en Europese schepen bereikten nieuwe werelddelen. Ronde de helft van de 19de eeuw immigreerden heel wat mensen naar Amerika, waaronder ook de vroegere Kelten. Daar werd Samhain nieuw leven ingeblazen. Net zoals in de tijd van de Romeinse bezettingen werden nieuwe gewoontes aan Samhain toegevoegd en heet het feest Halloween. Deze naam is afkomstig uit het Engelse All Hallows Eve (zie hoger).
De uitgeholde rapen werden vervangen door pompoenen, de geschenken die gegeven werden aan de druïden werden ‘trick or treat’ en geesten die ronddwaalden werden omgevormd tot een verkleedfeest.
Uiteindelijk komt Halloween terug overgewaaid uit de Verenigde Staten naar Europa. Maar eigenlijk is dit bij oorsprong een feest dat in Europa is ontstaan.
Dit doet nog een belletje rinkelen. Denk maar aan Sinterklaas…
LAUVRIJS B. Het feestenboek voor de jeugd, Antwerpen Berghmans uitgevers, 2007, 120 p.
HAYT F., GROMMEN J., MANET J., e.a. Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis, Van In, 2005
PACCO C. Wereldoriëntatie- Tijd: Aspecten van tijd, KATHO - Reno, 2005-2006
PACCO C. Wereldoriëntatie- Tijd: Algemeen Historisch Overzicht - Reno, 2005-2006
Je hebt gelijk als je zegt dat Halloween een feest is dat eigenlijk ontstaan is in Europa. Mijn vader die volgend jaar 80 wordt herinnert zich nog goed hoe hij in zijn kinderjaren een biet uitholde om daar dan een kaars in te steken.
BeantwoordenVerwijderenWat me echter wel niet duidelijk is, is de link die je legt met sinterklaas, een traditie die enkel in België, Nederland en enkele voormalige koloniën wordt gevierd. De legende van de Heilige Nicolaas, bisschop van Myra, stelt dat hij 3 kinderen die vermoord waren door een slager opnieuw tot leven wekte. In de naam 'sinterklaas' kan je met enige goede wil de engelse naam van de kerstman 'santa claus' herkennen, een man met een wereldwijde bekendheid, dit in tegenstelling tot onze grote kindervriend.
Hey, bedankt voor de reactie. De korte verwijzing naar Sinterklaas leg ik wat nader uit. Enkele gebruiken die we vandaag de dag hebben rond Sinterklaas vinden hun oorsprong bij Wodan, een Germaanse god die sterk op Sinterklaas lijkt. Hij stak geld in kousen (~ schoenen) en vliegt op zijn paard Sleipnir (~ Americo). De mensen legden eten op het land (~wortels en suiker). En ja hoor, hij had ook een knecht (~ Zwarte Piet)!
BeantwoordenVerwijderenDit gebruik werd later, tijdens de middeleeuwen, verkerstend door de koppeling te maken met de bisschop Myra. Dit hele gebeuren werd op zijn beurt opnieuw in de VS geïntroduceerd onder Santa Claus of zoals wij hem kennen: de Kerstman.
Hopelijk heb ik nu wat meer duidelijkheid aan u kunnen geven.
Bedankt voor de verdere uitleg! Ik wist niet dat sinterklaas vergelijkingen toonde bij de Germaanse god Wodan. Weer iets bijgeleerd :-)
BeantwoordenVerwijderen