"The greatest story ever told?"

Inleiding

Onlangs zag ik een interessante documentaire ZeitGeist genaamd. In het kader van het inleidend hoofdstuk van politieke en sociale geschiedenis over de eeuwige terug keer geef ik kort wat toepasselijke informatie uit de documentaire mee.

Het eerste deel van de documentaire handelt over de gelijkenissen tussen verschillende goden uit de geschiedenis, waarvan Horus het meest uitgewerkt is, en Jezus.
Eerst overloop ik kort wat er in de documentaire precies uit de doeken gedaan wordt en daarna geef ik u mijn kritische bedenkingen hieromtrent.

Sinds de oudste tijden wordt de zon meermaals afgebeeld. Zon als brenger van licht, veiligheid en warmte vormt het meest aanboden object uit de geschiedenis.
Naast de zon waren ook de sterren van belang. Met behulp van de constellaties kon m

et belangrijke gebeurtenissen voorspellen en erop anticiperen, vb. maansverduistering.
Men ontwikkelde een Zodiak of een dierenriem deze cirkel toonde hoe de zon in één jaar de 12 grootste zonnestelsels doorloopt. De cirkel deelde het jaar in in 12 maanden, 4 seizoen en maakte een onderscheid tussen de keerkringen. De 12 zonnestelsels werden verpersoonlijkt door een dier of mens dat kenmerkend was voor de tijd van het jaar. Denk bij voorbeeld aan de waterman, deze waterdrager als kenmerk voor de hevige regens in deze tijd van het jaar.

De zonnegoden
Doorheen de geschiedenis werd de zon verpersoonlijkt door verschillende figuren. Hier volgen enkele figuren met verschillende karakteristieken die telkens terugkeren.

Horus

• Zonnegod uit het Egyptische rijk
• Geboren op 25 december uit de maagd Isis Mary
• Zijn geboorte werd verkondigt aan de aan van een ster uit het oosten
• Bezocht door 3 koningen
• Horus werd vergezeld door 12 discipelen waarmee hij wonderen verrichte.
• Op zijn 30^ste werd hij door Anap gedoopt
• Hij werd verraden door Typhon, daarna gekruisigd en na drie dagen opnieuw verrezen.

Jezus

• Geboren op 25 december uit de maagd Maria
• Zijn geboorte werd aangekondigd door een ster uit het oosten
• Hij werd door drie koningen bezocht
• Jezus had 12 discipels waarmee hij wonderen verricht
• Op zij 30ste werd hij gedoopt.
• Judas verraadde hem waarna hij werd gekruisigd en drie dagen later opnieuw verrees

Verklaring van de gelijkenissen

Ster in het oosten en de drie koningen
Geboorte werd aangekondigd door een ster uit het oosten. De ster in het oosten is Sirius, de meest heldere ster die op 24 december in een lijn staat met de meeste heldere sterren van de Orion constellatie, ook de Drie Koningen genaamd. Deze sterren wijzen op 25 december naar de zonsopgang à de geboorte van de zon.

Geboorte op 25 december
Op 25 december vindt de winterzonnewende plaats. In de periode tussen de zomer- en de winterzonnewende worden de dagen steeds korter en kouder. Van op het noordelijk halfrond bekeken verschuift de zon gedurende deze periode steeds meer naar het zuiden.
Drie dagen alvorens de verrijzenis, gekruisigd
De zon is het verste weg op 22 december, op dit ogenblik stopt de zon gedurende drie dagen. Gedurende deze 3 dagen komt de zon op in de nabijheid van de Crux of kruisconstellatie. Op 25 december beweegt de zon 1 graad noordelijk, waardoor de dagen opnieuw langer en warmer worden.
12 discipels
12 volgelingen of discipels verwijzen naar de 12 sterrenbeelden van de Zodiak
Naast Horus worden ook Adunis, Attis, Dionysus, Mithra,… besproken.

Kritische bedenkingen
Het leek mij een zeer aannemelijk verhaal na het bekijken van de documentaire. Maar wanneer je even surft op het net om nog wat informatie op te zoeken vind je al snel enkele onvolmaaktheden in het verhaal.

Telkens opnieuw stoot je op tegenstrijdigheden over de mythe rond Horus. In de ene bron vind je inderdaad dat hij geboren is uit de maagd Isis, de andere bron verteld dan weer dat Osiris (de vader van Horus) opnieuw in leven gebracht is door Isis dat zij zo Horus verwekt heeft.
Over de kruisiging van Horus vond ik geen informatie terug. Bijna alle bronnen spreken over het feit dat Horus zou in stukken gebeten zijn door een slang. De methode kruisiging zou pas ontstaan zijn in de tijd van de Grieken en de Romeinen (lang na Horus dus).
Een Amerikaanse theoloog Tom Harpur schreef in 2004 ‘De heidense Christus’, waarin evenzeer een verband wordt gelegd tussen Horus en Christus.
Voor mij zijn de gelijkenissen tussen verschillende zonnegoden uit de geschiedenis en Jezus eerder gebaseerd op toevalligheden. Dit omdat er zo weinig gelijkenissen zijn die telkens opnieuw terugkomen. We mogen ook niet vergeten dat Horus ongeveer 3500 v.C. moet geleefd hebben. Tussen dan en nu zit er dus een goeie 5000 jaar, het is dus moeilijk te achterhalen wat de mythe rond Horus precies inhield… Iedereen kan er nu zijn eigen “draai” aangeven.
Niet tegenstaande dit feit is er zeker een verband tussen Jezus en de zon. Er wordt zelf heel wat naar verwezen in de bijbel, daarbij komt ook nog eens het feit dat Jezus’ geboorte geplaatst is op 25 december.

Het gaat hier weliswaar niet over het doemdenken van het telkens terugkerende. Of er nu al dan niet een verband is tussen de zonnegoden bepaald iedereen voor zichzelf vind ik. Maar wat ik bijzonder interessant vind aan dit gegeven is dat er hoe dan ook altijd gelijkenissen terug te vinden zijn doorheen de geschiedenis, ook al is het soms "toeval". Wie geprikkeld werd door het verhaal uit de documentaire kan surfen naar http://www.zeitgeistmovie.com en daar de volledige documentaire bekijken. Het zet je in ieder geval aan het denken. Maar vergeet niet kritisch te kijken, ook naar rapportages die een kritiek uiten.

TIMMERMAN M. Van Anima tot Zeus, Lemniscaat, Rotterdam, 2001

MEIJER E. Zonnesymbool van Aspeberget, Museum Rock Art Research Centre, www.rotstekeningen.nl, geraadpleegd op 29.12.2009

JOSEPH P. Zeitgeist: the movie, Zeitgeist Movement, 25.06.07